Η Συκαμινέα Λάρισας, πριν το 1940 Σκαμνιά, είναι ένα χωριό που ανήκει στο Δήμο Ελασσόνας. Βρίσκεται στην επαρχία Ελασσόνας στο Νομό Λάρισας. Απέχει 33 χλμ από την Ελασσόνα και είναι χτισμένη σε υψόμετρο 950 μέτρων. Οι κάτοικοι του χωριού ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.
Πρόκειται για το νέο οικισμό, που προέκυψε από τη μετοίκηση των κατοίκων από την Παλιά Σκαμνιά που βρισκόταν σε υψόμετρο 1050 μέτρων. Η Παλιά Σκαμνιά ήταν ένας ορεινός παραδοσιακός οικισμός. Είχε περίπου 300 σπίτια πετρόκτιστα και πλακοσκέπαστα, διώροφα κυρίως. Οι δρόμοι είχαν καλντερίμια, υπήρχαν τρία εξωκλήσια και τρεις νερόμυλοι.
Το χωριό έπαιξε μεγάλο ρόλο στην ελληνική ιστορία, αφού στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ήταν κέντρο στρατολόγησης κλεφτών και αρματολών, γεγονός που προκάλεσε την εκδίκηση του Βελή Πασά, ο οποίος το πυρπόλησε. Από τότε το χωριό εγκαταλείφτηκε και οι κάτοικοί του εγκαταστάθηκαν στη γύρω περιοχή. Στη συνέχεια, κατά την κατοχή επέδειξαν έντονη αντιστασιακή δράση, οπότε και καταστράφηκε το χωριό ολοσχερώς το 1943 από τους Γερμανούς, οι οποίοι έκαψαν 300 σπίτια.
Ονομασία
Η παλιά ονομασία του χωριού ήταν Σκαμνιά και χρονολογείται από το έτος 1100, αυτό όμως δεν είναι ιστορικά επιβεβαιωμένο. Βρίσκεται στους πρόποδες του Άνω Ολύμπου και απέχει περίπου πέντε χιλιόμετρα από το νέο χωριό. Η τελευταία προέλευση της ονομασίας της δεν είναι σίγουρη: εικάζεται από το φυλλοβόλο δένδρο μουριά-συκαμινιά που υπήρχε και εξακολουθεί να υπάρχει στον περίβολο του Ι.Ν. της Αγίας Τριάδας. Αυτή η εκδοχή δεν θεωρείται αρκετά βάσιμη. Άλλωστε η εμφάνιση του δένδρου της μουριάς- συκαμινιάς στο χωριό δεν είναι μαζική και μάλλον σπανίζει ώστε να δικαιολογήσει, τη συγκεκριμένη ονομασία.
Ιστορία
Οι πρώτοι κάτοικοι ήρθαν στην περιοχή το 10ο αι. μ.Χ. από παρολύμπια χωριά για να προστατευθούν από τις διώξεις του Βούλγαρου ηγεμόνα Σαμουήλ.
Η παλιά Σκαμνιά υπήρξε πάντα καταφύγιο όλων των ανυπότακτων επαναστατών και γι’ αυτό έπαθε αλλεπάλληλες καταστροφές στην ιστορία της. Χρησίμευσε και ως εποχιακό καταφύγιο των τελευταίων κλεφτών ή λήσταρχων της περιόδου 1867- 1925. Σε αυτή την περίοδο έδρασαν οι λήσταρχοι Λιόλιος, Γκαντάρας, Παπαγεωργίου, Μπαμπάνης, Τσιαμήτας, Γκούντας, Τζιατζιάς, Γιανκούλας και άλλοι ακόμα. Ο δε Γιανκούλας διέθετε σφραγίδα που έγραφε «ο Βασιλιάς των Όρεων». Όλοι αυτοί προσπαθούσαν να λειτουργήσουν ως αυτοδίκαιοι δικαστές και λαϊκοί ήρωες: συνήθως εκβίαζαν και χαράτσωναν τους πλούσιους και κάνανε δωρεές στους φτωχούς κατοίκους των ορεινών χωριών.
Ο Νίκος Γεωργιάδης στο έργο του «η Θεσσαλία» αναφέρει ότι η Σκαμνιά ήταν «κεφαλοχώρι» με Δημοτικό Σχολείο, αξιόλογη Βιβλιοθήκη και είχε φήμη στην παραγωγή τυρός και βουτύρου. Υπήρχαν στο χωριό τρεις όμορφοι νερόμυλοι και ένας μηχανοκίνητος, στους οποίους οι κάτοικοι του χωριού άλεθαν την παραγωγή τους. Σήμερα υπάρχουν μόνο ερείπια.
Ιερός Ναός Αγίας Τριάδας
Η Παλιά Σκαμνιά εγκαταλείφθηκε οριστικά μετά την καταστροφή της από τους Γερμανούς κατά τον 2ο Παγκόσμιο πόλεμο. Το μοναδικό κτίσμα που σώζεται είναι ο Ι.Ν. της Αγίας Τριάδας, ο οποίος αναπαλαιώθηκε και αναπαλαιώνεται χάρη στις προσπάθειες του Συλλόγου Απανταχού Σκαμνιωτών και διαφόρων δωρητών.
Κάθε χρόνο την Κυριακή της Πεντηκοστής πραγματοποιείται πανηγυρική θεία λειτουργία. Ο Ναός της Αγίας Τριάδας έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό και διατηρητέο μνημείο. Είναι ο πρώτος μεταβυζαντινός ναός της Επαρχίας Ελασσόνας.
Η αρχιτεκτονική του είναι τρίκλιτη βασιλική χωρίς τρούλο, είναι αγιογραφημένος, το εσωτερικό της σκεπής είναι ξύλινο ενώ το εξωτερικό της περιβάλλεται με λίθινες πλάκες. Το τέμπλο είναι ξύλινο με μια σειρά δεσποτικών εικόνων, μια σειρά αποστολικών και με μια σειρά δωδεκαόρτου. Η αγιογράφηση του ναού είναι έργο του ζωγράφου Παναγιώτη Ζαρακινού αλλά και του ζωγράφου Κωνσταντίνου αγνώστου επωνύμου, ο οποίος καταγόταν από την Καρυά Ελασσόνας. Στις αγιογραφίες του ναού συγκαταλέγεται και η ιδιότυπη αγιογράφηση του Άγιου Χριστόφορου, ο οποίος εμφανίζεται ως κυνοκέφαλος.
Στην ανατολική πλευρά του κωδωνοστασίου υπάρχει λευκή πλάκα με επιγραφή που φέρει τη χρονολογία ανέγερσης του, 5 Σεπτεμβρίου 1520 ΙΣ-ΧΣ.
Λέγεται ότι οι Γερμανοί προσπάθησαν να πυρπολήσουν και τον Ι.Ν. της Αγίας Τριάδος, αλλά ο στρατιώτης που ανέβαινε στη στέγη για να τον πυρπολήσει έπεσε κάτω και τραυματίστηκε, γι’ αυτό και σώθηκε ο Ιερός Ναός.
Το χωριό στόλιζαν και άλλα εκκλησάκια (Αγ. Αθανάσιος, Αγ. Παρασκευή, Παναγία και το ξωκλήσι Αϊ – Λιάς) που δεν υπάρχουν σήμερα επειδή τα έκαψαν οι Γερμανοί.
Οδική Διαδρομή Λάρισα – Σκαμνιά
Από τη Λάρισα η διαδρομή για τη Σκαμνιά είναι περίπου 45 χλμ. Από τη Λάρισα κατευθύνεστε προς Γιάννουλη, συνεχίζετε για Αμπελώνα και στη συνέχεια για Ροδιά. Ο δρόμος από τη Ροδιά είναι ανηφορικός με πολλές στροφές. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή καθώς σε πολλά μέρη της διαδρομής από Ροδιά έως Σκαμνιά στο δρόμο υπάρχουν ζώα.
Οδική Διαδρομή Λεπτοκαρυά (Ε75) – Σκαμνιά
Από την Εθνική οδό Ε75 (Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου) ακουλοθώντας την έξοδο για Λεπτοκαρυά Πιερίας μέσα από μια διαδρομή περίπου 33 χλμ θα βρεθείτε στην Σκαμνιά.
Οδική Διαδρομή Ελασσόνα – Σκαμνιά
Από την πόλη της Ελασσόνας μέσω του δρόμου Ολυμπιάδας-Σπαρμού-Κρυόβρυσης σε μια διαδρομή περίπου 33 χλμ θα βρεθείτε στην Σκαμνιά.
Φωτογραφίες από τη Σκαμνιά Ολύμπου
