Λιτόχωρο

Το Λιτόχωρο, διαχρονικά έχει επικρατήσει ως η κύρια «πύλη» για τον Όλυμπο, για τις κορυφές της κατοικίας των δώδεκα θεών. Είναι η έδρα του δήμου Δίου – Ολύμπου, στο νομό Πιερίας. Είναι χτισμένο στους ανατολικούς πρόποδες του Ολύμπου, και αποτελεί αφετηρία όλες τις εποχές του χρόνου για εξορμήσεις στο βουνό αλλά και στη θάλασσα, συνδυάζοντας παράλληλα την ιστορία, τη μυθολογία, τον πολιτισμό, την παράδοση, τη γαστρονομία και την ψυχαγωγία

Βρίσκεται το νότιο τμήμα του νομού Πιερίας, στις ανατολικές απολήξεις του Ολύμπου, απέχει 23 χλμ. από την πόλη της Κατερίνης και 92 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη. Η πρώτη έγγραφη μνεία για το Λιτόχωρο γίνεται στο 1ο μισό του 16ου αιώνα, όταν ο Άγιος Διονύσιος συνοδοιπόρος του Οσίου Νικάνορα της Μονής Ζάβορδας επισκέφθηκε την περιοχή και ίδρυσε το ομώνυμο μοναστήρι. Το Λιτόχωρο είναι δημοφιλής προορισμός για όσους επιθυμούν να ξεκινήσουν πεζοπορία και εξερεύνηση στον Όλυμπο. Στα βορειοδυτικά του Λιτοχώρου βρίσκεται το Μετόχι της Ιεράς Μονής Αγίου Διονυσίου εν Ολύμπω. Από το Λιτόχωρο θα βρεθείτε οδικώς στην τοποθεσία Πριόνια που βρίσκεται σε υψόμετρο 1.040 μέτρα στο φαράγγι του μυθικού Ενιπέα Ποταμού και είναι η αφετηρία του ορειβατικού μονοπατιού προς τις κορυφές του Ολύμπου.

Μετάβαση στο Λιτόχωρο

Το Λιτόχωρο είναι προσβάσιμο μέσω του αυτοκινητοδρόμου Ε75 – ΠΑΘΕ (Αθήνα – Θεσσαλονίκη – Εύζωνοι) από την έξοδο με πινακίδα Δίον – Λιτόχωρο και μέσω της επαρχιακής οδού που συνδέει το Λιτόχωρο με την πόλη της Κατερίνης. Υπάρχει σταθμός ΚΤΕΛ που εξυπηρετεί το επιβατικό κοινό για Κατερίνη και Θεσσαλονίκη μέσω Κατερίνης. Ο Σιδηροδρομικός σταθμός Λιτοχώρου είναι σταθμός μετεπιβίβασης για αμαξοιστοιχίες από Αθήνα για Θεσσαλονίκη και το αντίστροφο καθώς και για τον Προαστιακό. Επιπλέον, υπάρχει και μια στάση ταξί στην πλατεία η οποία εξυπηρετεί τους τουρίστες που θέλουν να μετακινηθούν στο χωριό και όχι μόνο.

Μετάβαση στο Λιτόχωρο από Θεσσαλονίκη (χάρτης)

Η μετάβαση στο Λιτόχωρο από τη Θεσσαλονική γίνεται μέσω της εθνικής οδού Ε75. Η απόσταση είναι 90.5 χλμ.

Μετάβαση στο Λιτόχωρο από Αθήνα (χάρτης)

Η μετάβαση στο Λιτόχωρο από την Αθήνα γίνεται μέσω της εθνικής οδού Ε75. Η απόσταση είναι 419 χλμ.

Ιστορία του Λιτόχωρου

Αρχαιότητα

Η αρχαία Πίμπλεια αναφέρεται από διάφορους αρχαίους συγγραφείς και τοποθετείται κοντά στη σημερινή πολιτεία του Λιτοχώρου, κάτω από το μετόχι του Αγίου Διονυσίου.

Πρώιμη Νεότερη Περίοδος και Νεωτερικότητα

Χωρίς να έχει επιβεβαιωθεί ιστορικά, η ίδρυση του Λιτοχώρου τοποθετείται κατά την ύστερη βυζαντινή περίοδο, έπειτα από μια σειρά πολιτικών και οικονομικών δυσχερειών που είχαν ως αποτέλεσμα τη μετακίνηση πληθυσμών στην περιοχή της Μακεδονίας. Κατά την Οθωμανική περίοδο στην περιοχή της Πιερίας, τα σημαντικότερα κεφαλοχώρια ήταν το Λιτόχωρο, ο Μοσχοπόταμος (Δρυάνιστα) και ο Κολινδρός.

Στο Λιτόχωρο κατέφυγε και ο Ρήγας Φεραίος μετά το φόνο του Τούρκου προκρίτου στο Βελεστίνο. Ξένοι αλλά και Έλληνες περιηγητές αναφέρουν ότι η πλειονότητα των κατοίκων στο Λιτόχωρο ήταν ναυτικοί, ενώ υπήρχαν και εργαστήρια υφασμάτων, τα σκουτιά. Επίσης υπάρχουν αναφορές ότι στο Λιτόχωρο λειτουργούσε σχολείο με δάσκαλο ιερέα και 250 μαθητές, που μάθαιναν γραφή και ανάγνωση.

Επανάσταση του Λιτοχώρου

Τη νύχτα της 15ης προς 16ης Φεβρουαρίου 1878 αποβιβάστηκε στην ακτή του Λιτοχώρου, στην Πλάκα, σώμα 500 εθελοντών υπό τον Κοσμά Δουμπιώτη. Το ένοπλο σώμα αφού κατέλαβε το Λιτόχωρο, εγκατέστησε στην περιοχή το στρατηγείο του και μοίρασε όπλα στους κατοίκους. Στις 19 Φεβρουαρίου 1878 σχηματίστηκε στο Λιτόχωρο η Προσωρινή κυβέρνηση της Μακεδονίας, με μέλη τοπικούς παράγοντες και πρόεδρο τον πρόκριτο Ευάγγελο Κοροβάγκο. Διακυρήχθηκε «η ένωσις της Μακεδονίας μετά της μητρός Ελλάδος», δηλώνοντας ότι θα αγωνίζονταν γι’ αυτήν. Σε σύντομο χρονικό διάστημα προσχώρησαν όλα τα χωριά του Ολύμπου και των Πιερίων. Στις 24 Φεβρουαρίου 1878 περίπου 400 εθελοντές κατευθύνθηκαν προς βορρά για να καταλάβουν άλλα χωριά. Στις 4 Μαρτίου 1878 περίπου 1.000 Τούρκοι επιτέθηκαν εναντίον του Λιτοχώρου και το λεηλάτησαν. Οι περισσότερες οικογένειες κατέφυγαν στη Θεσσαλονίκη και πολλά γυναικόπαιδα στη μονή Διονυσίου του Ολύμπου.

Σύγχρονη ιστορία

Οι καταγόμενοι από το Λιτόχωρο ναυτικοί Μ. Κωφός και Ν. Βλαχόπουλος χρησιμοποιήθηκαν ως οδηγοί του υποπλοιάρχου Βότση, κατά την επιχείρηση για τον τορπιλισμό του τουρκικού καταδρομικού «Φετίχ Μπουλέν», στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης (1912).

Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή έγινε μαζική προσέλευση προσφύγων στην Ελλάδα και στο Λιτόχωρο άρχισε η εσπευσμένη απαλλοτρίωση των μεγάλων εκτάσεων γης και η διανομή τους σε ακτήμονες, είτε αυτοί ήταν γηγενείς είτε πρόσφυγες.

Στις 16 Απριλίου 1943, στο πλαίσιο των δράσεων των Γερμανών Ναζί εναντίον των ανταρτών, τρία αεροπλάνα απογειώθηκαν από το αεροδρόμιο της Λάρισας για να βομβαρδίσουν το δημοτικό σχολείο του χωριού, όπου είχαν εσφαλμένες πληροφορίες ότι αποτελούσε έδρα των ανταρτών του Ολύμπου. Οι βόμβες δεν βρήκαν τον στόχο τους, προκάλεσαν όμως, αλλού στο χωριό, θάνατο και καταστροφές. Επίσης βομβαρδίστηκε το μετόχι του Αγίου Διονυσίου, καθώς και τα εξωκλήσια του προφήτη Ηλία, του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Αποστόλων. Στις 29 Απριλίου οι Ναζί προχώρησαν στην καταστροφή με εκρηκτικά της ιστορικής μονής του Αγίου Διονυσίου εν Ολύμπω, καθώς είχαν φαίνεται καταφύγει εκεί αντάρτες. Έκτοτε η μονή μεταφέρθηκε στο μετόχι της.

Γενική άποψη του Λιτοχώρου από την Εθνική Οδό και στο βάθος ο Όλυμπος με τις υψηλότερες κορυφές του χιονισμένες.
Γενική άποψη του Λιτοχώρου από την Εθνική Οδό και στο βάθος ο Όλυμπος με τις υψηλότερες κορυφές του χιονισμένες.